Manastiri i crkve u Loznici

Loznički kraj oduvek je bio značajan centar duhovnosti Srbije. Iako možda ne toliko poznat kao Fruška gora ili Ovčarsko-kablarska klisura, i ovde se nalazi veliki broj crkava i manastira značajnih kako za istoriju, tako i za duhovnost našeg naroda.

Brojke dovoljno govore - na području Loznice je 29 verskih objekata. Mnogi su stari vekovima i kroz burna vremena i teške dane proneli su i sačuvali običaje i veru naroda iz ovih krajeva.

Mlada autorka iz Loznice Kristina Nikolić rešila je da predstavi neke od njih. U nedavno objavljenoj turističkoj brošuri „Manastiri i crkve“ mesto su pronašla dva manastira i deset crkava sa teritorije ovog grada – mesta koja plene kako svojom duhovnošću i istorijskim značajem, tako i turističkim potencijalom.

Vrednost nekih od njih prepoznala je i država. Od dvanaest predstavljenih svetinja pet je već proglašeno spomenicima kulture, a dva su u procesu zaštite koja, osim priznanja vrednosti, ova mesta duhovnosti treba i da sačuva za buduće generacije.

Manastir Tronoša

Smešten u idiličnom krajoliku, nedaleko od Tršića, manastir Tronošu su po predanju podigla braća Jugović. Trag ove legende sačuvan je u česmi koja nosi njihovo ime i koja i danas stoji nedaleko manastira, ali i u pesmi „Miloš među Latinima“ u kojoj narodni pripovedač kaže: „Da vidite lijepu Tronošu, kod Loznice na rjeci Tronoši, zadužbinu braće Jugovića“.

Iako je reč o legendi koja nema mnogo uporišta u realnosti, i zvanična istorija ovog mesta podjednako je zanimljiva. Jer, Tronoša je zapravo zadužbina Nemanjića. Manastir je počeo da gradi kralj Dragutin, a završila ga je njegova supruga Katalina početkom 14. veka.

Mnogo puta rušena i obnavljana, Tronoša je danas mesto izuzetne duhovne i istorijske vrednosti. Ovde se čuvaju mošti Svetog Stefana Tronoškog, a kako je manastir jedno vreme bio i dom Vuka Karadžića koji je ovde stekao prva znanja, u njemu možete da posetite i Muzej Vukovog ranog školovanja.

Na sve to, u Tronoši, na Veliki četvrtak, uoči Uskrsa, možete videti i jedan običaj jedinstven u Srbiji. Da li ste čuli za Ratarske sveće? Više informacija pogledajte u snimku:

View this post on Instagram

A post shared by istorijskizabavnik (@istorijskizabavnik)

Manastir Čokešina

I postanak Čokešine, manastira na obroncima Cera, obavijen je velom misterije. Legenda kaže da je njegov osnivač bio Miloš Obilić, ali se kao ktitor pominje i kralj Dragutin Nemanjić. Istoričari kažu da je završetak radova u prvoj polovini 15. veka zasluga mačvanskog vlastelina Bogdana Čokeše po kome je, zajedno sa selom u kome se nalazi, manastir i dobio ime.

Današnja crkva, posvećena Rođenju presvete Bogorodice, izgrađena je u prvim decenijama 19. veka uz podršku kneza Miloša i njegovog brata Jevrema Obrenovića. Danas je Čokešina ženski manastir koji kao svoju najveću svetinju čuva ikonu Pokrova presveta Bogorodice za koju vernici kažu da je čudotvorna.

Burna vremena nisu zaobišla ni ovaj lepi manastir. U njegovoj porti nalazi se spomen kosturnicu ustanika poginulih u boju protiv Turaka, na Lazarevu subotu, 28. aprila 1804. Braneći svoja ognjišta pred daleko nadmoćnijim neprijateljem, ovde su poginuli svi srpski borci. Kažu da ih je bilo 313. Događaj je u istoriju i narodnu pesmu ušao pod nazivom Boj na Čokešini, a danas je poznat i kao „srpski Termopil“.

Crkva Pokrova Presvete Bogorodice

Na blagom uzvišenju, u središtu istorijskog lokaliteta Lozničkog grada, nalazi se glavna gradska crkva Loznice. Posvećena Pokrovu Presvete Bogorodice, crkva je podignuta 1873. na mestu starijeg zdanja, iz vremena Prvog srpskog ustanka.

Lepa, skladna građevina okrečena u belo podseća na crkve „raškog stila“, a impozantan zvonik visok 35 metara dominira okolinom čineći ovu crkvu jednim od najprepoznatljivijih simbola Loznice.

Poslednjih godina, u noći uoči Petrovdana, u porti crkve održava se lilanje, a više o ovom drevnom običaju ČITAJTE OVDE!

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Lešnici

I crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Lešnici kraj Loznice podignuta je u drugoj polovini 19. veka na mestu starije drvene crkve. Prvo je bila posvećena Saboru Svetih arhangela Gavrila i Mihaila, ali je početkom 20. veka, kada je obnovljena zahvaljujući lokalnoj dobrotvorki Staki Pejić, dobila današnje zaštitnike.

Osim visokog zvonika i skladne, bele spoljašnjosti, u ovoj crkvi nalazi se i jedan od najlepših ikonostasa kraja. Potiče iz 1901. i oslikali su ga Svetozar i Olga Kržalić, a pažnju posetilaca privlači i zbog jedinstvene, plave boje, atipične za naše krajeve.

Crkve Svetog proroka Ilije u Jadranskoj Lešnici

Selo Jadranska Lešnica nalazi se nedaleko od Lešnice, u podnožju planine Iverak. Zbog ovoga je crkva Svetog proroka Ilije u narodu poznata i kao Iverska crkva. Izgrađena je u drugoj polovini 19. veka dok impozantan, duborezni ikonostas unutar nje potiče iz 1912. godine. Iako je prvobitno bila samo okrečena, početak 21. veka doneo je velike radove ovom mestu, pa je u sklopu njih, 2007. crkva i freskopisana.

Crkva Svetog Georgija

Crkva Svetog Georgija u Dragincu jedna je od svetinja lozničkog kraja koje su u prošlosti najviše stradale. Prvi put je izgrađena još sredinom 17. veka, a rušili su je, palili i pljačkali Turci, Austrougari, Nemci… Današnja građevina podignuta je u prvim decenijama XX veka.

Tragove tih teških dana crkva u Dragincu nosi i danas. Unutar nje se nalaze mnogobrojne spomen-ploče žrtvama nacističkog streljanja oktobra 1941. dok je u porti spomen-česma i groblje vojnika iz Prvog i Drugog svetskog rata. Ova crkva je u procesu dobijanja statusa spomenika kulture.

Crkva Svetog proroka Ilije u Tekerišu

I crkva Svetog proroka Ilije u Tekerišu čeka da bude uvršćena među zaštićene svetinje lozničkog kraja. Podignuta je 1839. a njena obnova traje od pedesetih godina prošlog veka. Današnji izgled dobila je 1994. a značajna je i zbog toga što je i pored mnogobrojnih stradanja uspela da sačuva originalni ikonostas iz vremena gradnje.

* Još zanimljivosti i priča o manastirima i crkvama ovog kraja možete potražiti u istoimenoj brošuri na sajtu Turističke organizacije Loznice ili neko njihovih info-centara. Naučićete mnogo toga!