OVO JE NAJVIŠI ZVONIK SREMA! Visok je 40 METARA, star skoro tri veka, a niko ni ne sluti GDE SE NALAZI

Iako je o njemu dosta pisano i iako je reč o jednoj od najpoznatijih svetinja Fruške gore, manastir Velika Remeta zapravo je prilično misteriozan. Istorijskih podataka o njegovom nastanku i okolnostima u kojima je živeo u prvim vekovima nema mnogo, pa o svemu detaljnije, ali i koloritnije govore legende kraja.

Ipak, ništa od ovoga ne umanjuje značaj ove drevne svetinje. Naprotiv!

Zadužbina Nemanjića?

Velika Remeta nalazi se u istočnom delu Fruške gore. Skrila se duboko u planini, na visini od oko 270 metara, na mestu koje je najverovatnije smatrano svetim još u drevna vremena. Odjek toga, krije se i u njenom imenu. Slično kao što je to slučaj sa manastirom Mala Remeta, i Velika Remeta svoj naziv najverovatnije duguje pustinjacima – eremitima koji su ovde u prošlosti živeli.

Nije najjasnije kada je ovaj manastir nastao. Legenda kaže da ga je podigao kralj Dragutin Nemanjić, na mestu gde je pao sa konja i ostao trajno hrom. Sa druge strane, prvi pisani tragovi o Velikoj Remeti potiču iz 16. veka – manastir se pominje u jednom fermanu sultana Sulejmana Veličanstvenog iz 1543. a pod tim imenom moguće ga je pronaći u turskim dokumentima počev od 1562. godine.

Jedan od najstarijih freskopisa na Fruškoj gori

Veruje se da je izgradnja današnjeg hrama posvećenog Svetom Dimitriju započeta još u 15. veku. Zidana od cigle i u osnovi krstobrazna, ova crkve je imala sve elemente tzv. „raške škole“, ali su je radovi tokom kasnijih vekova pretvorili u potpuno barkonu građevinu kakva je danas.

Izvesno je da je manastir živopisan i spolja i iznutra u 16. stoleću. Nažalost, od tog freskopisa nije mnogo ostalo. U unutrašnjosti su sačuvani tek tragovi, ali su na spoljnim zidovima hrama, čak i danas, uočljive tri predstave – Svetog Dimitrija, Bogorodice sa Hristom, kao i tri neidentifikovane svetačke figure. Zahvaljujući ovome, Velika Remeta mesto je gde možete videti ostatke jednog od najstarijeg freskopisa na Fruškoj gori.

Najviši toranj Srema

Manastir je tokom vekova dograđivan i menjao je izgled. Podignuti su konaci koji su ga uokvirili sa sve četiri strane. Izgrađene su dve kapele posvećene Svetom Jovanu Krstitelju i Uspeniju Presvete Bogorodice.

Ipak, Velika Remeta danas je najprepoznatljivija po zvoniku koji je crkvi pridodat 1735. zahvaljujući narudžbini braće Jakova i Andreje Andrejevića iz Sremskih Karlovaca. Izgradio ga je nemački majstor Johanes Vilhelm, a sa svojih osam spratova i 38.6 metara visine (sa krstom oko 40 metara) suvereno je vladao fruškogorskim krajolikom.

Čak i danas, reč je o najvišem zidanom tornju u čitavom Sremu.

Prvi putopis u istoriji srpske književnosti

Za Veliku Remetu vezana je i jedna zanimljivost iz sveta književnosti. Naime, početkom 18. veka, u ovom manastiru je boravio Jerotej Račanin, srpski pisac i prepisivač crkvenih knjiga. Upravo na ovom mestu, on je 1721. napisao svoje „Putešestvije ka gradu Jerusalimu“, delo koje se vodi kao prvi putopis u srpskoj književnosti.

Izgubljeni ikonostas

Sve do 1941. u Velikoj Remeti se čuvao jedan od najzanimljivijih ikonostasa u čitavoj Vojvodini.

Uobičajno je da oltarsku pregradu radi jedan umetnik i da ikone na njoj predstavljaju jedinstvenu celinu, duhovnu, koliko i stilsku. To nije bio slučaj sa ikonostasom u Velikoj Remeti! Njega su činile ikone ne samo različitih majstora, već i iz različitih vremenskih perioda, pa i umetničke vrednosti.

Najstarije, prestone ikone, poticale su iz 17. veka i na Frušku goru su, zajedno sa mnogim drugim crkvenim dragocenostima, došle iz manastira Rakovica kraj Beograda, sa Drugom seobom Srba 1739. godine. Bile su dar iz carske Rusije i dela najpoznatijih tamošnjih majstora tog vremena – Tihona Ivanova, Spiridona Virigorjeva, Jovana Maksimova i Leontija Stefanova. Ikone u drugim zonama ikonostasa nisu bile potpisane, pa se nisu znali njihovi autori, a smatrane su i za mlađe i manje umetničke vrednosti.

Nažalost, ovaj neobični ikonostas stradao je tokom Drugog svetskog rata. Preživeli delovi, kao i preostale ikone danas se čuvaju u Muzeju srpske pravoslavne crkve u Beogradu i Galeriji Matice srpske u Novom Sadu, dok se u Velikoj Remeti nalaze samo Spasiteljeva ikona nepoznatog autora, kao i Bogorodica sa Hristom koju je uradio Leontije Stefanov.

Ikonostas koji danas postoji u manastiru novijeg je datuma.

Stradanje – tokom rata i posle…

Nije bilo vojske, od Turaka na ovamo, koja je prošla Sremom a da, u manjoj ili većoj meri, nije donela razaranje Velikoj Remeti. U svojoj dugoj istoriji manastir je stradao nekoliko puta, ali se ništa ne može porediti sa uništenjem koje je preživeo tokom Drugog svetskog rata. Tada je opljačkan, bratstvo je proterano, a konaci spaljeni i delom srušeni.

Situacija se nije popravila ni nakon 1945. Ruševine su korišćene kao obor za stoku, a ovde su jedno vreme bili smešteni i kažnjenici koji su radili na izgradnji obližnjeg puta. U narednim godinama manastirski kompleks služio je kao đačko odmaralište. U tom periodu izvedeni su i prvi radovi na obnovi i zaštiti zdanja, ali je rekonstrukcija manastira u celini izvršena tek 1982. godine.

Što se tiče duhovnog života, on je ponovo uspostavljen 1971. dolaskom prvog monaha Danila koji je kasnije postao i prvi posleratni iguman Velike Remete. Od tada traje postepena obnova ove svetinje.

Danas, sa svojim drevnim manastirom, bajkovitim vrtom, jezercetom i replikom Vitlejemske pećine, ušuškana u zelenilo, cvrkut ptica i zujanje pčela sa obližnjih košnica, Velika Remeta ponovo je jedan od najlepših manastirskih kompleksa na Fruškoj gori.

A kada se sa starog, gorostasnog tornja oglase zvona, odjekuje ceo Srem… baš kao nekada.

* Više o manastiru Velika Remeta možete ČITATI OVDE!